Regest

Datum 1436-01-25 Suche DWUD Suche Portal Datum Bestand: früher | später
(die conversionis beati Pauli apostoli)
Titel/Regest Statuten der Kaufmannsgilde in beiden Städten Warburg:
Wy borgermestere unde rede beyder stede Wartbergh [Warburg] bekennen in dusseme breve vor uns unde unse nakomen ratlude tor tyd, dat de ersame Herman Ordeken, Cord Ovenute, Bernhardus Wyneken unde Gereke Richters, de dar synt deckene unde vormunden des kopmans in beyden steden Wartberg, uns hebben von des kopmans weghen eyndrechtlichen unde lefflichen des kopmans [107] eynnunghe, wylko(e)r unde er sate wytlich gedan, also de von auldens her von eren eldern unde vorvarn, de dar koplude wern, unde de de kopgelde hadden, an se gekomen synt. Unde se synt uns byddende, se unde ere nakomen dar by to beholdende.

Tom ersten, dat de kopman en wylle eder en schal nemande entfa(e)n in de kopgelde, de eghen eder unechte sy, eder de syner ere vorwunnen were, also recht is, eder de eynne berochtigede vrouwen hedde, dat oppenbar were. Unde he en sy borger unde inwonner to Wartberg, unde schotte unde wake do(e)r.

Unde wen de kopman entfenget nach erem behaghe to eynnen kopmanne, de gevet enne eynne lodighe mark sulvers bynnen demme jare, also he eyn kopman wert, unde eyn punt wasses.
Unde we is eynnes kopmans sonne, de de gelde hebben wyl, in mate also vorg[eschreven] is, de gevet eynnen Rinschen gulden.
Unde wen eyn entfangen wert in de kopgelde to eynnem kopmanne, de schal alle artikele dusses breves den deckenen to der tyd loven unde reden, stede unde vast to holdende sunder geverde.
Unde me en schal nemandes sonne in de gelde entfan de wyle, dat de vader levet, he en sy denne von emme gemosscha(e)rt [zum Kompagnon angenommen] dat kuntlich sy sunder argelist, unde dat he to synen jaren gekommen sy.

Unde vorstorve eyn kopman, de sonne nalete, demme eldesten sonne schal me to der kopgelde staden in mate, also vorg[eschreven] is; unde den andern sonnen nicht, so lange went se under eynander delen, unde dat se ouk to eren jarn gekommen syn, so scal men enne denne ouk dar to staden in mate, also vorg[eschreven] is.

Unde we alsus to eynnem kopmanne entfangen wert, in mate vorg[eschreven] is, de scal hebben all recht des kopmans.

Unde we in den to Wartbergh [nicht en wonnet] unde dar nicht schottet eder waket, eder we eyn ander ampt tastede unde wunne, sek des to brukende unde tho behelpende, de schal de kopgelde vorbroken hebben. Unde me en schal emme neynne sande [Auftrag?] geven, so lange went he dat ampt vorle(e)t unde demme kopmanne redet [gelobt], sek des nicht mer to brukende.

Dusser hantwerke scal eyn kopman nicht gebruken, de eyn kopman is, noch angripen, alse: ba(e)kwerk, korsenwerk [Pelzwaren], loewerk, schowerk, wullenwerk, knokenhouwerwerk, lynenwerk, schratwerk, kra(e)mwerk, smedewerk, eder andere hantwerkes ampte, der men sek pleget to brukende unde to behelpende.

Unde neyn kopman scal myt nemande selschop hebben in unser stad in guden, de to der kopenschop hort, he en sy eyn kopman.

Unde he en schal ouk nemande to nutte eder to syner ha(e)nt lenewant, wullen, eder wat to der kopenschop hort, kopen, de der kopgelde nicht en hevet. Welk kopman dat dede unde in warheyt befunden worde, de hevet syn recht der kopgelde vorbroken unde en scholde sek der nicht mer gebruken.

In vrigen kermissen unde jarmerketen welk kopman want hevet, dat scal he utlegen unde vele hebben nach aulder wonde to lottende [losen] umme de stede [Standplatz]. Unde wen de deckene kloppen an de dore, so scal eyn itlich upsetten unde nicht vorder snyden; unde we dar en boven snede, de were borger eder gast, de gevet demme kopmanne to der tyd jo [jedesmal] vor den snede eyn punt wasses to den lechten.

Unde eyn kopman scal nemande, de neyn kopman en is, eder de de kopgelde nicht en hevet, de sy borger eder gast, syn want entweyg snyden; so vaken also eyn kopman dat dede, de scolde jo vor den snede geven deme kopmanne ve(e)r punt wasses to den lechten.

Snede ouk we wa(e)nt buten de vrigen kermyssen, de der kopgelde nicht en hedde, we dat dede, he were borger eder gast, so vaken also he dat dede, so vaken scholde he geven vor den snede demme kopmanne to den lechten ver pu(e)nt wasses to betteringe.

Vort so en scal nemant wullen kopen, de en hebbe de kopgelde, utgesegt de wullenwevere, de mogen er kopen to eres werkes behoff.

In vrygen kermyssen unde jarmarketen mach sek eyn itlich der vrygheyt gebruken. Unde den wullenwevern is erlofft einem itlichen ve(e)r lakene to snydende, unde eyn laken entweygh to snydende, in den helfften to vorkopende, unde ouk stuven [Reste], de en overlepen, to vrygen kermyssen eder jarmarketen des jars to Wartberg von Michahelis went to demme anderen Mychahelis sunder argelist unde vorder nicht. Unde dat want scal de wullenwever sulven gemaket hebben unde nemande affkopen. We anders dar anne dede unde vorder snede, den so vorg[eschreven] is, wen denne de kopman den darumme beclagede vor demme rade, de scolde dat demme rade vorbettern ane argelist. Unde de rad scolde de betteringe von emme nemen io vor den snede na des kopmans rechte unde des en scolde en de rad nicht vorlaten.

U[nde n]a des rades unde der geldemestere utsprake welk lynenwever lenewant vele [feil] hevet, des sy luttich eder vele [viel], de scal dregen eynnen bolten [Rolle unverschnittener Leinwand] eder stucke an demme marketdage up den market, dar men dat vele pleget to hebbende. Unde dat mach de kopman te vorne kopen, wat he des vele hevet, al eder eyn del na syner behoff. Kopet des de kopman nicht, so mach dat eyn itlich borger kopen sunder geverde; kopet des nemant von den borgeren, koffte dat dan eyn gast, we de is, so mach de kopman sodanne gelt vor dat lenewant geven, also ed de gast gekofft hevet sunder argelist unde geverde.

Unde neyn wever scal mer thouwe [Webstuhl] hebben, wen [als] dre. Unde wat he dar mede wevet, dat mach he enwech forn, eff en des gelustet. Unde enbreket emme twyger bolten effte driger, de mach he denne dar to kopen, unde nicht me(e)r. Unde anders scollen se neyn lenewant en wech for(e)n eder enwech foren laten von erer wegen sunder geverde.

Unde ouk so en schollen se neynnerleye wys garne enwech forn eder enwech schicken ud unsen steden eder huffen, uppe dat dat lenewant des to be(e)t werde.

Brechte welk kopman ledder buten den vrygen kermissen unde jarmarketen eynnen decker [Zehnzahl] twe eder dre unde dat vo(e)rkoffte by deckeren [bei zehn Stück], dat wyllen unde scollen de lorer emme to demme besten holden sunder geverde. Dat so beredet is vor demme rade unde geldemesteren.

Wer ouk, dat eyn kopman redede umme eynnen kop, koffte emme den kop syn geldebroder ud der hant myt wettenschop, de scal dat demme kopmanne vorbettern myt ve(e)r punt wasses. Unde eyn itlich kopman mach garne kopen to syner behoff.

Vorstorve we van demme kopmanne, de eyn kopman were, syner vrouwen eder synen erven schal me eynne nasande geven uppe de ersten tyd na synen dode, also men demme kopmanne sande gevet, unde nicht me(e)r.

Welk kopman eyn ander ampt an sek neme, sek des to brukende, unde eschede syne nasande de scholde men emme geven. Wen he de upborde, so en scholde he der kopgelde nicht mer hebben, he en wunne se dan von nyghens weder na des kopmans rechte.

Worde ouk twygunge under demme kopmanne eder eremm welkeme, de sake scal de kopman erkennen unde de deckene schollen den kopman vorbeden, de sake to vorschedende. Konnen se des nicht gedo(e)n, so scollen se de sake bringen vor den rad unde anders nerne. Na erkantnisse des r[ade]s w[elk] kop[man] unhorsam ynne were, unde demme nicht en volgede, demme scholde men neynne sande mer geve(n).

Unde tastede ok welk uthman in de kopgelde myt kope eder myt snede, dat in de [kope]schop horde buten den vrygen kermyssen, dar mach de kopman en umme kummern unde eschen des betteringhe na des kopmans rechte.

Alle dusse vorg[eschrevenen] artikele und sate schollen sta(e)n unde bliven nach auldem herkome demme kopmanne to nutte unde to demme besten myt beheltnisse unsem(e) gnedigen hern unde dem(e) rade to der tyd unde demme gerichte, so dat unser aller vrigheyt unde recht, dat unse stede von unsen hern hebbet, ungekrencket unde unschedelich blive.

Unde wy Albert van Roden, borgermester, Hinrich Brendeken, Eghard Bode, Johan Helmern, Herman Penckyngh, Hinrich Ossendorpes de Junghe unde Herman Ordeken de Junghe, ratlude der Nyginstad Wartberg [Neustadt Warburg], seven in demme tale, wentte Hinrich von demme Clenenberge, Cord Ringelse[n], Cord Ovenute, Johan Bulshorn unde Ordewin Hase, unse ratgesellen, koplude mede synt, Sander Kannengeter, Hinrich Schepers, Hans von Weten, Hans Ykenhusen, Hans Heynen, Evert Ffabers unde Hans Bodekers, ratlude der Auldenstad Wartberg [Altstadt Warburg], ouk seven in demme tale, went Olrich Russzen, unse borgermester, Bernd Wyneken, Johan Tucktappen, Mertyn Stho(e)r unde Johan Lovelman, unse ratgesellen, ouk kopman mede synt, bekennet, dat wy myt wyttenschop unde vulbort unser aulden hern unde der gantzen gemeynheit beyder stede Wartbergh umme eynnunge wyllen unser stede hebbet unse groten ingesegele to eynner bestedinghe vor uns unde unse nakomen vestlichen laten gehangen an dussen breff. Unde de worde 'dat vorkoffte by' in der twintigesten ryge upwo(e)rt to tellende en scolt nicht dussen breff krenken. Datum anno Domini 1436 die conversionis beati Pauli apostoli.


[107] Unter dem n findet sich häufig ein überschriebenes e.
Archiv   Verein für Geschichte und Altertumskunde Westfalens, Abteilung Paderborn e. V.
Bestand   Urkunden |   alle Regesten
Benutzungsort Erzbischöfliche Akademische Bibliothek Paderborn
Quelle   Stöwer, Ulrike (Bearb.) | Das Archiv des Vereins für Geschichte und Altertumskunde Westfalens, Abteilung Paderborn e.V. | Nr. 417, S. 216-218
Formalbeschreibung Ausf., Perg. (besch.), Nd. - 2 anh. Siegel: 1) Neustadt Warburg, mit Rücksiegel, (Umschr. besch., 2) Altstadt Warburg, (Umschr. st. besch.), Rücksiegel - Rückseite: [Iv u. Sign. um 1800] Nro 151/ Iv 18. Jh./ [Sign.] 75 - Anm.: Urkundensammlung Kaplan Brügge
Druck: Stolte S. 259-262
Projekt   Digitale Westfälische Urkunden-Datenbank (DWUD)
Systematik
Typ1.3   Einzelquelle (in Volltext/Regestenform)
Zeit2.19   1400-1449
Datum Aufnahme 2004-07-23
Aufrufe gesamt 4142
Aufrufe im Monat 653