Regest

Datum 1287-02-15 Suche DWUD Suche Portal Datum Bestand: früher | später
Urheber/Aussteller Siegfried, Erzbischof
Titel/Regest Erzbischof Siegfried von Köln berichtet als Schutzherr der Dominikaner in Deutschland den Pröpsten von Lippoldsberg, Helmarshausen und Wormeln, dem Geismarer Kanoniker Konrad von Gandern, den Pfarrern an den Kirchen der hl. Petrus und Johannes in der Neustadt Warburg und der dortigen Burg und deren Stellvertretern sowie allen Geistlichen der Diözesen Mainz und Paderborn (dem Sachwalter des Bischofs Otto von Paderborn in Warburg sowie Rat und Bürgern der Neustadt Warburg) über Klagen, die vor ihm seitens der Warburger Dominikaner darüber geführten wurden, daß Bürgermeister Heinrich, 'Ysher', Konrad 'Scheyle', Ludolf 'Scheve', Johannes 'Bischof', Hermann 'Hildeboldessen', Dietrich 'Hoyeri', Johannes 'Pardan', Johannes 'Jude', Meinfried 'Thimo', Heinrich 'Kakewel', Konrad von 'Vilmare', Heinrich von 'Rodhen', Arnold 'Cruse', Konrad von 'Voltessen', Heinrich 'Uden', Albert 'Clusenere', Werner 'Servatii', Berthold 'Servatii', Berthold 'Busse', Johannes 'Lepus', ehemals Küster der Kirche der hl. Maria in Vinea, und andere Bürger der Neustadt Warburg die Dominikaner im Besitz der Marienkirche und der zugehörigen Güter gestört und gegen den Subprior der Dominikaner, Burkhard von Büren, und dessen Ordensbruder Friedrich von Braunschweig Gewalt geübt und sich gegen die übrigen Dominikaner in einem unter Glockenschlag zusammengerotteten Haufen aus der Neustadt in Wort und Tat vergangen hätten und daß der Geistliche Arnold gegen das Verbot des Paderborner Bischofs auf Veranlassung der genannten Missetäter und in Gegenwart der Exkommunizierten in der Marienkirche und andernorts Gottesdienst halte, dies alles, obwohl der Bischof von Paderborn das Kirchspiel der Marienkirche mit der benachbarten Kirche des hl. Johannes vereinigt und die Marienkirche, deren Kollatur ihm zugestanden habe, den Dominikanern nach seiner Wahl und Bestätigung persönlich zum Bau eines Klosters und der ihren Zwecken dienlichen Werkstätten übertragen habe, dies päpstlicherseits unter Besserung von eventuellen Mängeln der Übertragung bestätigt worden sei, der Bischof von Paderborn die Dominikaner persönlich in den Besitz der Marienkirche eingeführt und diejenigen, von denen die Dominkaner am Besitz der Kirche gehindert wurden, nach vorheriger Ermahnung mit der Exkommunikation belegte und päpstlicherseits verboten wurde, die Dominikaner an ihrem Güterbesitz zu hindern, der ihnen durch Vermächtnis oder Schenkung übertragen würde. Auf die Beschwerden und das Schutzgesuch der Dominikaner habe er die Sache seinem Offizial übertragen, und als vor diesem an einem anberaumten Termin der Sachwalter der Dominikaner sowie als Sachwalter des Bürgermeisters Heinrich, des Ysher, des Konrad, des Ludolf und ihrer Parteigenossen Siegfried, Schulmeister an der Kirche des hl. Petrus in Warburg, erschienen, habe der letztere, über die Wahrheit der Anschuldigungen befragt, nicht geantwortet, sondern eine Appellation vorgebracht und sich unter Mißachtung der gerichtlichen Weisung entfernt, worauf der Offizial über die Partei der ungehorsamen Bürger das Urteil gesprochen habe und zur Annahme der Zeugen und zur Würdigung der Beweismittel geschritten sei, die von den Dominikanern aufgeboten worden seien. Nach einem Eid des Sachwalters der Dominikaner auf seine eigene und die Seelen der Dominikaner darüber, daß die erhobenen Anschuldigungen notorisch wahr seien, habe der Offizial die Zeugen verhört und darüber Bericht erstattet, wonach die erhobenen Vorwürfe zuträfen.

Auf dieser Grundlage sowie in Anbetracht der übrigen Beweismittel und Aufzeichnungen, insbesondere der Zeugenaussagen und der päpstlichen Privilegien, werden die Empfänger der Urkunde bei Strafe der Amtsenthebung und Exkommunikation beauftragt, die genannten Missetäter und sonstige Verantwortliche unverzüglich öffentlich und namentlich zu ermahnen, daß sie die Dominikaner im Besitz der ihnen übertragenen Güter und Rechte lassen und Gott, dem Ebf. und dem Dominikanerorden innerhalb von sieben Tagen Entschädigung und Genugtuung leisten. Für den Fall des Ungehorsams werden die Missetäter mit sofortiger Wirkung exkommuniziert. Sie sind als solche und von jedermann zu Meidende öffentlich beim Namen zu nennen, sooft es von den Beauftragten verlangt wird. Wenn die Exkommunizierten innerhalb von fünfzehn Tagen keinen Sinneswandel zeigen, sind sie an Sonn- und Feiertagen öffentlich, bei Glockenschlag und brennenden Kerzen, sooft es verlangt wird, als Exkommunizierte zu nennen. Pfarrer Arnold wird exkommuniziert, des Priesterstandes enthoben. Den Missetätern aus der Altstadt Warburg ist mitzuteilen, daß gegen ihren Wohnort, die Pfarrkirche und die Kapellen das Interdikt verhängt, die weltliche Gewalt bemüht und weitere Strafen verhängt werden, wenn sie keine Genugtuung leisten. Ferner sollen die Pröpste von Lippoldsberg, Helmarshausen und Wormeln sowie Konrad von Gandern Ungehorsame mit dreitägiger Frist zum Gehorsam mahnen und sie bei Zuwiderhandlung öffentlich zu Exkommunizierten erklären, sooft es verlangt wird. Zunächst sollen die Beauftragten jedoch zusammen oder einzeln mit dem Vogt von Warburg die Bewohner von Warburg in Güte zum Gehorsam ermahnen. Zum Zeichen der Ausführung dieses Befehls ist die Urkunde besiegelt und unter Angabe der Namen Widerspenstiger zurückzureichen.
Text 'Sifridus Dei gratia sancte Coloniensis ecclesie archiepiscopus, sacri imperii per Ytaliam archicancellarius, conservator privilegiorum religiosorum virorum prioris provincialis Alemannie et fratrum sui prioratus ordinis Predicatorum a sede apostolica deputatus dilectis in Christo de Lyppoldesberge a), de Hildewardeshusen et de Wurmlo a) monasteriorum sanctimonialium prepositis ac Conrado de Gandara canonico Geysmariensi Maguntinensis dyocesis, sancti Petri c), sancti Iohannis nove civitatis Wartbergensis d) et in castro ibidem Paderburnensis dyocesis plebanis et eorum vices gerentibus necnon et universis ecclesiarum rectoribus, plebanis, canonicis e), capellariis, presbyteris et clericis Maguntinensis et Paderburnensis civitatum et dyocesum, ad quos presentes littere pervenerint f), salutem in Domino. Cum ex parte prioris et fratrum ordinis predicti domus in Wartberg gravi conquestione propositum fuerit coram nobis, quod licet venerandus pater Paderburnensis electus, postquam electio de se ad Paderburnensem ecclesiam facta extitit canonice confirmata, consideratis provide considerandis, ut cultus divinus magis augeretur, parrochiam ecclesie sancte Marie in Vinea opidi Wartbergensis g) parrochie sancti Iohannis sibi vicine univerit, ecclesiam ipsam sancte Marie, cuius collatio ad ipsum electum pertinebat, cum iuribus et pertinentiis suis ordini fratrum Predicatorum pro edificando inibi claustro et aliis officinis suis usibus oportunis pia et provida deliberatione contulerit eademque collatio sic provide de dicta ecclesia facta per privilegia ipsis fratribus et ordini a sede apostolica indulta defectum etiam, si quis extitit in premissis, de plenitudine potestatis supplendo sit specialiter et ex certa scientia confirmata, quamquam etiam prefatus electus ipsos priorem et fratres in possessionem predicte ecclesie sancte Marie induxerit presentialiter corporalem, contradictores et rebelles quoscumque et se dictis priori et fratribus ac ordini in premissis opponentes et impedimentum quoquomodo prestantes conpetenti monitione premissa sententia excommunicationis auctoritate sua ordinaria innodaverit et quamvis ipsis priori, fratribus et ordini a sede apostolica sit indultum, quod nullus in hiis, que ipsis in testamentis defunctorum seu pia largitione fidelium conceduntur, ipsos quoquomodo impedire presumat, Henricus tamen magister civium, Ysherus, Conradus Scheyle, Ludolfus Scheve, Iohannes Bischof, Hermannus Hildeboldessen, Theodericus Hoyeri, Iohannes Perdan, Iohannes Iuode, Menfridus, Thimo h), Henricus Kakewel, Conradus de Vilmare, Henricus de Rodhen, Arnoldus Cruse, Conradus de Voltessen, Henricus Uden, Albertus Clusenere, Wernherus Servacii, Bertholdus Servacii, Bertholdus Busse, Iohannes Lepus quondam custos prefate ecclesie sancte Marie et quidam alii filii iniquitatis eorum in hac parte conplices opidani opidi Wartbergensis i) predicti contra concessionem, donationem et collationem per privilegia sedis apostolice, ut dictum est, confirmatam et approbatam ausu nephario spiritu rebellionis assumpto temere venientes ipsos priorem et fratres domus in Wartberg impediunt et impedimentum prestant et prestiterunt eisdem, quo minus ipsi prior et fratres dicta ecclesia sancte Marie cum suis iuribus et pertinentiis uti possint et frui pacifice et quiete et suam exinde facere liberam voluntatem iuxta formam concessionis predicte, et hiis non contenti malum malo accumulantes in Burghardum de Bure subpriorem k) dicte domus et Fredericum de Bruonswich fratres ordinis predicti manus iniecerunt temere violentas facientes nichilominus publice pulsari campanas ibidem contra ipsos subpriorem et fratres tamquam contra fures et latrones congregata multitudine opidi antedicti alias etiam verbis obprobriosis l) et factis contumeliosis iniuriosi existentes eisdem. Arnoldus etiam perversionis presbiter iter prebens aliis ad ruinam ipsis malefactoribus sic excommunicatis presentibus contra inhibitionem prefati Paderburnensis electi expressam in dicta ecclesia sancte Marie et alibi divina de precepto, voluntate et mandato dictorum malefactorum celebrare, immo, quantum in eo est, prophanare non formidat se propter hec excommunicationis sententia ab ipso Paderburnensi electo, ut dictum est, auctoritate ordinaria promulgata dampnabiliter involvendo in ipsorum prioris et fratrum grave preiudicium, iniuriam non modicam et gravamen et contra indulta privilegiorum eorundem. Et hec et excessus predictos prefati prior et fratres domus in Wartberg affirmaverunt esse vera et adeo fuisse et esse manifesta et notoria in partibus illis, ubi perpetrata sunt, et locis vicinis per facti et rei evidentiam, quod inficiationi m) non est locus nec aliquo tergiversationis pretextu poterant occultari, et ideo ex parte eorundem nobis fuit humiliter supplicatum, ut eis et ordini contra prefatos violentos, manifestos et notorios iniuriatores auctoritate apostolica, qua fungimur, succurrere dignaremur. Nos, qui de premissis et excessibus huiusmodi veris, ut dicebatur, manifestis et notoriis volebamus scire plenius veritatem et illos, qui culpabiles et obnoxii invenirentur in premissis, punire canonice iuxta apostolicam traditam nobis formam conmisimus officiali curie nostre Coloniensis, ut ipse super factis et excessibus predictis, si essent veri, notorii et manifesti, diligenter veritatem inquireret et eam inquisitam nobis sub fideli sua custodia remitteret vel referret. Dictus officialis recepto mandato nostro huiusmodi die certa prefixa ad faciendum, quod iustum esset in negotio antedicto, et procuratore dictorum prioris et fratrum nomine procuratorio pro ipsis ac Sifrido rectore scolarum ecclesie sancti Petri Wartbergensis procuratore dictorum Henrici magistri civium, Ysheri, Conradi, Ludolfi et eorum conplicum et in lite consortum predictorum conparentibus coram dicto officiali et expositis per eundem officialem factis et excessibus predictis eidem procuratori opidanorum predictorum, que et quos dicebantur contra eosdem priores et fratres conmisisse, et requisitus ab eodem, ut veritatem ad premissa responderet, resondere non curavit et in vocem appellationis frivole prorumpendo ab ipso officiali contumaciter recessit, propter quod idem officialis partem eorundem opidanorum iudicavit contumacem et in negotio sibi conmisso ad receptionem testium et instrumentorum ex parte eorundem prioris et fratrum contra dictos iniuriatores productorum processit et recepto ab ipso procuratore prioris et fratrum predictorum in suam et ipsorum animas super iam dictis factis et excessibus iuramento affirmante sub eodem omnia et singula in ipsis factis contenta esse vera, manifesta, publica et notoria, testes, quos idem procurator produxit coram eodem officiali super premissis, in forma iuris recepit et examinavit ac veritatem inquisivit diligenter, prout idem officialis, cui circa hec plenam fidem adhibemus, nobis litteratorie rescripsit et in ipsius actis super hoc habitis plenius continetur. Nos igitur visis, perlectis, examinatis et diligenter recensitis depositionibus testium predictorum, privilegiis et indultis a sede apostolica ordini, priori et fratribus antedictis ac aliis instrumentis in modum probationis exhibitis, quia invenimus per dictas probationes prefatos excessus veros esse, notorios et manifestos, eosdem per presentes declaramus veros esse, notorios et manifestos. Hinc est, quod vobis et cuilibet vestrum ita, quod in hiis exequendis unus vestrum alium vel alios non expectet, in virtute sancte obedientie et sub pena suspensionis et excommunicationis late sententie in hiis scriptis in vos et quemlibet vestrum, si presens mandatum nostrum, immo verius apostolicum, diligenter et fideliter non fueritis executi, districte precipiendo mandamus, quatinus prenominatos malefactores et eorum conplices publice et nominatim moneatis, ut ipsos priorem et fratres ecclesiam sancte Marie in Wartberg predictam cum suis iuribis et pertinentiis pro edificando inibi claustro et aliis officinis suis usibus oportunis gaudere permittant, ita quod ipsi prior et fratres eandem ecclesiam cum suis utilitatibus et conmoditatibus apprehendant, teneant et habeant plene, libere, pacifice et quiete, nec de cetero in hiis ipsis aliquod impedimentum per se vel per alium seu alios prestent vel prestari procurent et Deo precipue, nobis ac memoratis priori et fratribus iniuriam passis et ordini emendam decentem et honorabilem exhibeant et alias satisfaciant conpetenter necnon et alios n) eorum conplices, quorum precepto et o) mandato, consilio, auxilio, ope vel opera premissi excessus sunt et fuerunt perpetrati, infra septem dies post vestram monitionem, quam statim visis presentibus fieri volumus, alioquin ipsos et eorum quemlibet, quos et quem propter hoc, immo pro tam manifesta offensa et excessu, ex nunc ut ex tunc excommunicamus in hiis scriptis. Excommunicatos nominatim publice et sollempniter nuntietis et artius ab omnibus evitandos, ubi, quando et quotiens super hoc fueritis requisiti. In qua excommunicatione, si per quindecim dies animo perstiterint indurato, ipsos et quemlibet ipsorum denuntietis extunc excommunicatos publice singulis diebus dominicis p) et festivis campanis pulsatis, candelis accensis, ubi, quando et quotiens requisiti fueritis, absque alterius mandati nostri expectatione. Arnoldum etiam presbiterum predictum, qui contra inhibitionem prefati Paderburnensis electi in dicta ecclesia sancte Marie divina de precepto, voluntate et mandato dictorum malefactorum celebravit, immo, quantum in eo fuit, prophanavit, quem propter hoc declaramus excommunicatum et irregularem, denuntietis publice irregularem et excommunicatum singulis diebus dominicis et festivis. Intimantes malefactoribus memoratis, quod, nisi celeri satisfactione sibi prospexerint, nos exigente eorum malitia ad sententias interdicti in locum, parrochiam et capellas veteris opidi Wartbergensis, ubi dicti malefactores morantur et domicilia habent, et ad invocationem brachii secularis et ad penas ulteriores contra ipsos procedemus, prout ordo dictaverit rationis. Insuper vobis prepositis et Conrado predictis q) et cuilibet vestrum, ita, quod in hiis exequendis unus vestrum alium vel alios non expectet, sub penis predictis damus in mandatis, quatinus omnes et singulos, quos in executione presentis mandati nostri necglientes inveneritis vel remissos, quos nos in hiis scriptis trium dierum monitione per vos facienda premissa, ut mandatis nostris, immo verius apostolicis, obtemperent, si non obtemperaverint, suspendimus et excommunicamus. Suspensos et excommunicatos publice et sollempniter nuntietis, ubi, quando et quotiens super hoc fueritis requisiti. Et nichilominus iustitiarium sive advocatum opidi in Wartberg requiratis, ut ipse accedat personaliter una vobiscum vel altero vestrum ad opidanos antedictos et inducat caritative monendo eosdem, ut ipsi mandatis nostris predictis obtemperent et obediant reverenter, cum contra ipsos nisi exigente eorum pertinacia, que absit, licet inviti procedere nullatenus intendamus. Reddite litteras cum appensione sigillorum vestrorum in signum executionis nomina rebellium, contradictorum et conplicum excommunicatorum nobis sigillis vestris presentibus infixis rescribentes. Datum anno Domini MoCCoLXXXo r) septimo sabbato post octavas Purificationis beate Marie Virginis.'

a) 'Lyppoldesberge et' A.

b) 'et de Wurmlo' fehlt in A.

c) 'Petri et' A.

d) 'Wardbergensis' A.

e) 'universis plebanis ecclesiarum rectoribus'.

f) 'pervenerint ac etiam iustitiario sive advocato venerabilis patris Ottonis Paderburnensis electi in Wartberg et omnibus et singulis capellanis castri ibidem necnon consulibus ac civibus universis nove civitatis Wartbergensis predicte' A. Über 'ac' hinter 'perveneerint' übergeschrieben 'va', über 'predicte' übergeschrieben 'cat', zusammen zu lesen 'vacat' als Tilgungszeichen.

g) 'Wardbergensis' A.

h) 'Thymo' A.

i) 'Wardbergensis' A.

k) 'suppriorem' A.

l) 'opprobriosis' A.

m) 'inficiationi' verbessert aus 'infiatiationi' B, 'infiationi' A.

n) 'alios' fehlt in A.

o) 'et' fehlt in A.

p) 'dominicis' doppelt, danach gestrichen 'can' A.

q) 'predictis ac preposito monasterii de Wurmlo predicte Maguntinensis dyocesis' A.

r) octuagesimo' A.
Archiv   Warburg, Dominikanerkloster
Bestand   Urkunden |   alle Regesten
Signatur 38
Benutzungsort Landesarchiv NRW Abteilung Westfalen
Bestellsignatur Dominikanerkloster Warburg - Urkunden, Nr. 38
Bemerkungen Die dem Abdruck zugrunde gelegte Ausfertigung B wurde anscheinend nach redaktionellen Notizen in A hergestellt.
Material Pergament
Sprache lateinisch
Überlieferungsart Ausfertigungen A und B
Siegel Die jeweils beschädigten Siegel des Ausstellers an Pergamentpresseln anhängend. Siegelführer: Erzbischof Siegfried von Köln.
Siegelankündigung 2
Siegel vorhanden 2
Literatur Druck: WUB 4, 1926
Projekt   Digitale Westfälische Urkunden-Datenbank (DWUD)
Systematik
Typ1.3   Einzelquelle (in Volltext/Regestenform)
Zeit2.16   1250-1299
Datum Aufnahme 2010-07-15
Datum Änderung 2011-01-17
Aufrufe gesamt 12101
Aufrufe im Monat 3043